SEO en bijzondere regels
Doel en nut van bijzondere regels
Voor de registratie van een voertuig wordt eenmalig BPM geheven en voor het houden ervan geldt een periodieke MRB heffing. Op dit uitgangspunt bestaan circa 50 uitzonderingen in de vorm van teruggaafregelingen, vrijstellingen en afwijkende tarieven. In dit rapportage neemt SEO het leeuwendeel van deze bijzondere regelingen onder de loep en wordt onderzocht of deze het doel bereiken waarvoor ze oorspronkelijk zijn bedacht. En of deze doelen inmiddels verouderd zijn en wellicht toe zijn aan een update of voor afschaffing gereed liggen. De centrale bevinding van de evaluatie van SEO is dat er bij het formuleren van de beleidsdoelstellingen niet is vastgesteld hoe de realisatie achteraf gemeten kan worden en dat achteraf ook niet mogelijk is.
Er bestaat bijvoorbeeld een teruggaafregeling voor voertuigen die zijn ingericht voor het vervoer van gehandicapten. Deze regeling is bedoeld als tegemoetkoming voor de aanschafprijs van zo’n voertuig, die vanwege allerlei technische aanpassingen erg hoog is. Maar maken de rechthebbenden eigenlijk wel gebruik van deze regeling? Dat is volgens SEO niet meetbaar.
En neem bijvoorbeeld de vrijstelling voor bestelauto’s. Die is ingevoerd met de gedachte dat het bedrijfsleven hierbij gebaat is en het economische groei stimuleert. Het bedrag dat de schatkist misloopt door deze vrijstelling kan op de euro nauwkeurig worden vastgesteld, maar het veronderstelde positieve effect op de economie is volgens SEO niet meetbaar. Het beleidsdoel van deze vrijstelling, de stimulering van ondernemerschap, staat in ieder geval haaks op het hoofddoel van de BPM/MRB, namelijk het genereren van een stabiele inkomensstroom en het verbeteren van de luchtkwaliteit en het behalen van de klimaatdoelen. Dat verklaart wellicht waarom deze regeling wordt afgeschaft.
Het valt buiten het bestek van deze noot om de onderzoeksmethode, de uitkomsten van de analyse per bijzondere regeling en de vele aanbevelingen te behandelen. Daarvoor is het onderzoek simpelweg te omvangrijk. Persoonlijk vind ik het jammer dat zoveel tijd en middelen zijn besteed aan een economisch onderzoek naar de effectiviteit van de vele bijzondere regelingen in de BPM/MRB. De meeste bijzondere regelingen hebben een sociaal-maatschappelijk en dat is nu eenmaal niet in geld uit te drukken. Gelet ook op de beperkte omvang in euro’s hebben de regelingen niet-of nauwelijks economische impact. Hierop is één uitzondering: het lage MRB-tarief en de vrijstelling van BPM voor bestelauto’s. Deze vrijstelling leidt tot een BPM-derving van gemiddeld 800 miljoen euro per jaar. Dit is gigantisch in verhouding tot de totale jaarlijkse BPM-opbrengsten (gemiddeld 2 miljard euro per jaar). De vrijstelling van BPM voor bestelauto’s wordt afgebouwd en is in 2026 volledig afgeschaft. Ik had gehoopt dat aan SEO opdracht was gegeven onderzoek te doen naar de verwachte economische impact van die maatregel. Wat zijn de verwachte gedragseffecten hiervan?
